V TECHCO Forum – podsumowanie

27-28 listopada 2024 r. w Hotelu Novotel w Katowicach odbyła się V edycja wydarzenia Polskiej Izby Przemysłu Chemicznego – TECHCO Forum. Program tegorocznej edycji był niezwykle obszerny i zawierał wystąpienia skupione wokół zagadnień środowiskowych, energetycznych, a także dotyczących nowego cyklu instytucjonalnego w administracji unijnej i wyzwań związanych z odbudową konkurencyjności sektora chemicznego.

Tegoroczna, piąta edycja TECHCO Forum była wyjątkową okazją do wymiany doświadczeń i nawiązywania nowych kontaktów między uczestnikami. Podczas paneli dyskusyjnych, rozmów eksperckich oraz prezentacji perspektywy w zakresie zielonej transformacji i najnowszych rozwiązań technologicznych oraz uwarunkowań regulacyjnych, przedstawili reprezentanci firm i organizacji z sektora chemicznego, a także przedstawiciele środowisk naukowych, prawniczych oraz instytucji unijnych.

Polska Chemia w Prezydencji PL

Podczas otwarcia V TECHCO Forum, Miłosz Motyka, Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Klimatu i Środowiska, zwrócił uwagę na kluczowe wyzwania, jakie stoją przed sektorem chemicznym w kontekście transformacji energetycznej i zbliżającej się prezydencji Polski w Radzie Unii Europejskiej. W przemówieniu otwierającym podkreślił, że transformacja energetyczna, choć niezwykle wymagająca, jest niezbędnym krokiem w kierunku zrównoważonej przyszłości. Zaznaczył przy tym, że polska administracja aktywnie wsłuchuje się w potrzeby branży, aby wspólnie wypracowywać najlepsze rozwiązania wspierające rozwój przemysłu.

Minister podkreślił, że nadchodząca prezydencja Polski w Radzie UE będzie szansą na nadanie kierunku kluczowym europejskim inicjatywom. Wskazał, że głos Polski może stać się jednym z wiodących w Radzie UE, zwłaszcza w kontekście działań na rzecz wzmacniania konkurencyjności przemysłu, a także zapewnienia bezpieczeństwa w kluczowych sektorach, takich jak energetyka, gospodarka, zdrowie czy środowisko.

Słowa Ministra Motyki wybrzmiały jako zaproszenie do dialogu i współpracy administracji i branży przemysłowej. Wyraził nadzieję, że wnioski płynące z obrad Forum staną się cennym wkładem w kształtowanie polityki zarówno na poziomie krajowym, jak i unijnym, szczególnie w kontekście nowych dyrektyw i regulacji, które mają istotne znaczenie dla przyszłości przemysłu chemicznego.

Podczas otwarcia prezentację wygłosił również dr inż. Tomasz Zieliński, Prezes Zarządu Polskiej Izby Przemysłu Chemicznego. Zaprezentował plan działania organizacji na czas prezydencji Polski w Radzie UE. W ramach wystąpienia przybliżył również wytyczne polityczne na nową kadencję Komisji Europejskiej (2024–2029), szczególnie istotne z perspektywy branży chemicznej.

Omówione priorytety obejmują m.in. przygotowanie aktów prawnych, które ułatwią funkcjonowanie sektora i zwiększą jego konkurencyjność, takich jak Clean Industrial Deal, Pakiet Przemysłowy dla Chemii, a także rewizje rozporządzeń takich jak REACH, IED czy RED II. W centrum polskiego przesłania na czas prezydencji znalazło się bezpieczeństwo w wielu wymiarach – militarnym, ekonomicznym, energetycznym, żywnościowym, zdrowotnym, cywilnym i informacyjnym.

Prezes Zieliński przypomniał także o Manifeście Polskiej Chemii, który stanowi fundament działań PIPC podczas prezydencji. Dokument ten, promowany nie tylko w kontekście unijnym, jest kluczowym narzędziem do współpracy z administracją krajową i europejską w celu wzmacniania przemysłu chemicznego.

Następnie odbył się panel dyskusyjny „Polska Chemia w Prezydencji PL”, w którym udział wzięli Krzysztof Chmieliński, Radca, Departament Innowacji i Polityki Przemysłowej, Ministerstwo Rozwoju i Technologii, Adam Gniazdowski, Government & Regulatory Affairs Manager, Dział Strategii, Qemetica, Jarosław Muczek, Dyrektor ds. Komunikacji i Relacji Zewnętrznych, BASF Polska, Jakub Ruszel, Dyrektor Wykonawczy ds. Zarządzania Ryzykiem i Zgodnością, ORLEN. Dyskusję moderowała Joanna Adamska-Lindemann, Dyrektor Zarządzająca, Polska Izba Przemysłu Chemicznego. Paneliści zgodnie wskazali, że nadchodząca prezydencja to wyjątkowa szansa dla Polski, by wpłynąć na kształtowanie unijnej polityki przemysłowej i klimatyczno-energetycznej. Podkreślali, że bezpieczeństwo energetyczne musi opierać się na racjonalnej transformacji, a zbyt szybkie i nakładające się na siebie cele klimatyczne mogą stanowić zagrożenie dla stabilności energetycznej. Zwrócili uwagę na konieczność rewizji polityki przemysłowej, aby chronić i rozwijać przemysł w Europie, oraz potrzebę aktualizacji mechanizmu CBAM, aby uwzględniał emisje związane z transportem produktów do Europy. Ważny w dyskusji był głos przedstawiciela administracji, który wskazał tematy, na które Polska będzie zwracała szczególną uwagę podczas prezydencji w Radzie UE, do których należą m.in.:

• wzmacnianie normalizowania polityki przemysłowej wykraczającej poza politykę klimatyczną, w celu zwiększenia globalnej konkurencyjności i zapewnienia bezpieczeństwa,
• wysokie ceny energii,
• racjonalizacja obciążeń regulacyjnych, zakładająca uproszczenie regulacji oraz wprowadzenie mechanizmów gwarantujących, że w przyszłości przed implementacją regulacji zostaną przeanalizowane skutki ich wprowadzenia.

Wspólnym przesłaniem panelu było wskazanie na konieczność dialogu między administracją a przemysłem, który pozwoli wypracować przyszłościowe rozwiązania. Uczestnicy zgodzili się, że skuteczna współpraca pozwoli nie tylko odpowiedzieć na wyzwania związane z transformacją energetyczną, lecz także wzmocnić konkurencyjność europejskiego przemysłu chemicznego w obliczu globalnych zmian.

Zielona i zrównoważona transformacja

Następnie rozpoczął się kolejny blok dotyczący tematyki środowiskowej. Uczestnicy mieli okazję wysłuchać prezentacji raportu „Zrównoważony rozwój w firmach produkcyjnych w Polsce: szansa i zysk… czy wyzwanie i obowiązek?”. Agnieszka Łyczak-Szymczyk, Sustainability Manager, BASF Polska oraz Katarzyna Zalewska, Head of Sustainability Expertise, Kantar Polska omówiły wyniki badania zrealizowanego przez Kantar na zlecenie firmy BASF. Okazuje się, że istnieje wpływ wielkości firmy na istotne przekonania co do biznesowego wymiaru tematu zrównoważonego rozwoju. Co więcej, temat zrównoważonego rozwoju i ESG budził w uczestnikach badania wiele różnych, często skrajnych emocji.

Prezentacje w tej części agendy wyróżniały się dużą różnorodnością i obejmowały zarówno kwestie technologiczne i regulacyjne, jak i innowacyjne zielone rozwiązania. Radosław Włodarski, Sales Manager, Desotec Polska omówił metody usuwania zanieczyszczeń z wykorzystaniem węgla aktywnego oraz przedstawił projekty zrealizowane przez firmę w tym zakresie.

Grzegorz Semerjak, Dyrektor Technologii i Rozwoju, ORLEN Południe, przedstawił dane na temat przepływu materiałowego w Polsce i UE, a także dotyczące cyrkularności. Przedstawił wyzwania związane z zieloną transformacją, a także na podstawie case study omówił, jaka jest strategia Spółki na transformację w kierunku biorafinerii.

Z kolei Marek Sulewski, Kierownik Obszaru Sprzedaży ds. Cyfryzacji, ABB Polska, opowiedział o sposobach zarządzania wydajnością aktywów (APM), aby osiągnąć doskonałość operacyjną poprzez minimalizowanie przestojów i optymalizację pracy maszyn oraz systemów przemysłowych.

W kontekście regulacyjnym miała miejsce premiera raportu opracowanego na zlecenie PIPC, w ramach której Miłosz Tomasik, Partner, kancelaria Kozłowski Tomasik Oszczak sp.k., przybliżył uczestnikom zarys zmian w nowelizacji Dyrektywy IED oraz wskazał możliwe rozwiązania legislacyjne służące wprowadzeniu ich do polskiego porządku prawnego.  Dostęp po pełnej analizy mają Członkowie Izby.

Sławomir Kulikowski, Head of Innovation oraz Joanna Hejft, Client Partner, Atos Poland, omówili zastosowanie technologii AR, VR i MR w kontekście cyfrowych bliźniaków, a także ich roli w symulacjach procesów produkcyjnych, podkreślając korzyści, takie jak zwiększenie efektywności operacyjnej, redukcję kosztów czy pozytywny wpływ na środowisko.

Odbyła się także rozmowa z przedstawicielem administracji – Łukaszem Tomaszewskim, Dyrektorem Departamentu Odnawialnych Źródeł Energii w Ministerstwie Klimatu i Środowiska, którą poprowadził Bartosz Jagielski, Specjalista ds. Regulacji, Polska Izba Przemysłu Chemicznego. Tematem rozmowy było wsparcie dla energochłonnego przemysłu chemicznego, w kontekście transformacji energetycznej, rozwoju odnawialnych źródeł energii oraz mechanizmów finansowych i regulacyjnych w Polsce. Ekspert przedstawił m.in. mechanizmy wsparcia, jakie przewiduje nowelizacja ustawy o OZE dla zakładów przemysłowych o wysokim zużyciu energii, w tym w sektorze chemicznym.

Ważnym punktem tej części agendy był panel dyskusyjny „Przemysł chemiczny na drodze zielonych zmian – zrównoważony rozwój, środowisko i wyzwania jutra”, który prowadziła Klaudia Kleps, Dyrektor Pionu Rzecznictwa i Legislacji w Polskiej Izbie Przemysłu Chemicznego. W dyskusji wzięli udział Marek Bodal, Szef Biura Efektywności Energetycznej i Dekarbonizacji, Rafineria Gdańska, Agnieszka Łyczak-Szymczyk, Sustainability Manager, BASF Polska oraz Katarzyna Zalewska, Head of Sustainability Expertise, Kantar Polska. Prelegenci skupili się na kluczowych aspektach związanych ze zrównoważonym rozwojem w biznesie, omawiając jego postrzeganie i miejsce we współczesnych strategiach przedsiębiorstw, na podstawie wyników badania BASF i Kantar. Eksperci wskazywali również na różnicę między założeniami strategii a ich praktyczną realizacją, wskazując na bariery i korzyści wynikające z wdrażania zrównoważonych działań. Szczególną uwagę poświęcono zielonej transformacji jako odpowiedzi na zmiany rynkowe, oczekiwania konsumentów, regulatorów oraz dynamiczne otoczenie gospodarcze.

Na zakończenie tej części konferencji, jak co roku, odbyło się wręczenie certyfikatów Ramowego Systemu Zarządzania Responsible Care – programu nadzorowanego przez Polską Izbę Przemysłu Chemicznego. Wyróżnione zostały firmy: Sarpi Dąbrowa Górnicza, Donauchem, PCC Exol, PCC Synteza oraz Nordmann Rassmann Polska.

Transformacja energetyczna – regulacje, koszty, technologie

Ostatni blok tematyczny pierwszego dnia wydarzenia skupiony był na zagadnieniach regulacyjnych w kontekście transformacji energetycznej przemysłu chemicznego. Maciej Pyrka, Kierownik Zespołu Strategii, Analiz i Aukcji, KOBIZE/CAKE podkreślił znaczenie integracji systemu EU ETS z mechanizmem CBAM w celu łagodzenia presji konkurencyjnej i przeciwdziałania zjawisku carbon leakage. Wskazał również na Europejski Centralny Bank Węglowy (ECCB) jako narzędzie stabilizacji rynku oraz wsparcia celów klimatycznych, co umożliwiłoby skuteczniejsze zarządzanie podażą uprawnień do emisji i integrację z globalnymi systemami.

Z kolei Maciej Szambelańczyk, Partner, WKB Lawyers omówił alternatywne modele zapewnienia dostaw energii w świetle Dyrektywy RED III. Przedstawił także możliwości autogeneracji energii w kontekście potrzeb przemysłowych, wskazując na konieczność poprawy warunków regulacyjnych. Zwrócił również uwagę na potencjał rozwoju RFNBO (odnawialnych paliw pochodzenia niebiologicznego) w świetle założeń Dyrektywy RED III oraz znaczenie nowych celów dla ciepłownictwa, które mogą przyspieszyć transformację energetyczną w sektorze przemysłowym.

Na zakończenie pierwszego dnia V TECHCO Forum zorganizowany został panel dyskusyjny „Otoczenie regulacyjne w kontekście uwarunkowań polskiego przemysłu: RED III, EU ETS, CBAM – wyzwania, szanse, prognozy, strategie”. W rozmowie uczestniczyli: Robert Adamczewski, Dyrektor ds. Rozwoju, European Energy Polska, Adam Gniazdowski, Government & Regulatory Affairs Manager, Dział Strategii, Qemetica, Robert Jeszke, Zastępca Dyrektora ds. Zarządzania Emisjami, IOŚ-PIB, Michał Kopeć, Zastępca Dyrektora, Biuro Zrównoważonego Rozwoju i Transformacji Energetycznej, ORLEN oraz Krzysztof Zuzański, Szef Projektu ds. Dekarbonizacji, Departament Rozwoju i Inwestycji, Grupa Azoty Zakłady Azotowe Kędzierzyn. Moderatorami byli dr Jerzy Baehr i Maciej Szambelańczyk, Partnerzy w WKB Lawyers. Prelegenci wskazywali, że niestabilność regulacyjna może znacznie wydłużyć czas realizacji projektów, a nawet uniemożliwić ich wdrożenie, wskazując również na znaczenie innowacyjnych technologii i odpowiednich środków finansowych w transformacji energetycznej. Zwrócili uwagę także na konieczność prowadzenia autonomicznej polityki przemysłowej, niezależnej od polityki energetycznej, oraz na potrzebę neutralności technologicznej w transformacji. Eksperci wskazywali również na znaczenie surowców krytycznych, których brak w UE stanowi wyzwanie dla rozwoju technologii dekarbonizacyjnych. 

Program Europejski podczas V TECHCO Forum

Polska Izba Przemysłu Chemicznego jako jedna z pierwszych organizacji zorganizowała na otwartym forum niemal dwugodzinny program europejski, aby poruszyć najważniejsze wytyczne polityczne na następną kadencję Komisji Europejskiej na lata 2024-2029 i omówić zapowiadane strategie jak m.in. prace nad Clean Industrial Deal, a także skonfrontować je z oczekiwaniami i potrzebami ekspertów polskiego biznesu chemicznego.

Szymon Domagalski, Radca ds. Regulacji, Polska Izba Przemysłu Chemicznego, rozmawiał z przedstawicielami Komisji Europejskiej oraz Cefic o nowych wytycznych Komisji, roli UE w globalnym zarządzaniu chemikaliami, oraz znaczeniu innowacji i zawansowanych materiałów.

Otto Linher, Senior Expert, DG Internal Market, Komisja Europejska, zwrócił uwagę na to, że Clean Industrial Deal, który ma być opublikowany w pierwszych 100 dniach od powołania nowej KE nie zastąpi Europejskiego Zielonego Ładu, ale będzie jego uzupełnieniem. Konieczne są zarówno inwestycje w czyste technologie, lecz także uproszczenie pewnych procesów administracyjnych, zachodzących w UE i przyspieszenie prac nad kluczowymi aspektami, np. poszukiwaniu alternatyw dla PFAS, aby nie hamować procesów inwestycyjnych w branży.  

Z kolei Marijana Mance, Team Leader Multilateral Relations, DG ENV, Komisja Europejska, przedstawiła status prac przy Science Policy Panel i konwencji dot. plastiku. Juergen Helbig, DG ENV Senior Expert – International Chemicals Policy Coordinator, przedstawił cele strategiczne Globalnych Ram dot. Chemikaliów. Osiągnięcie ich wymaga zintegrowanego podejścia do finansowania, zaangażowania sektora prywatnego oraz identyfikacji i mobilizacji dedykowanego finansowania zewnętrznego.

Przedstawicielka Cefic, Sylvie Lemoine, Deputy Director General, Executive Director Industrial Policy, podkreśliła, że potrzebna jest kompleksowa, zintegrowana Polityka Przemysłowa, dzięki której branża będzie mogła wprowadzać nowe innowacje i inwestować w transformację.

Uczestnicy mieli również okazję wysłuchać prezentacji dr. inż. Jarosława Piekarskiego, Dział Krajowego Punktu Kontaktowego, Klaster 4: Technologie cyfrowe, przemysłowe i kosmiczne, Narodowe Centrum Badań i Rozwoju. Prelegent omówił, jak Europa może zapewnić sobie przewagę w innowacjach i wdrażaniu zaawansowanych materiałów, zgodnie z kierunkami wyznaczonymi przez Komisję Europejską w komunikacie „Zaawansowane materiały dla wiodącej pozycji w przemyśle”. Skupił się na przedstawieniu pięciu kluczowych filarów działań, takich jak wspieranie badań, przyspieszenie transferu technologii z laboratorium do przemysłu, zwiększanie inwestycji i dostępu do finansowania, wspieranie produkcji i wykorzystania zaawansowanych materiałów oraz tworzenie ogólnych ram zarządzania. Zdaniem eksperta konieczna jest mobilizacja zasobów i inwestycji na różnych poziomach, aby stworzyć dynamiczny, zrównoważony i bezpieczny ekosystem materiałów, który będzie napędzał podwójną transformację i wzmacniał pozycję Europy na rynku globalnym.

Zwieńczeniem dwóch dni intensywnych dyskusji był panel „Nowy Parlament, Nowa Komisja, Nowy Ład Przemysłowy – ostatnia szansa na odzyskanie konkurencyjności?” moderowany przez Szymona Domagalskiego, Radcę ds. Regulacji i Aleksandrę Sutryk, Główną Specjalistkę z Pionu Rzecznictwa i Legislacji w Polskiej Izbie Przemysłu Chemicznego. W panelu wypowiedzieli się: Damian Fogel, Dyrektor, Biuro Regulacji i Wsparcia Handlu Gazem, ORLEN, dr inż. Anna Kozera-Szałkowska, Dyrektor Zarządzająca, Plastics Europe Polska, dr inż. Antoni Migdał, Kierownik Grupy Badawczej Technologii Chemicznych, Łukasiewicz – Instytut Chemii Przemysłowej, Piotr Mikusek, Dyrektor Biura Regulacji, Grupa Azoty oraz dr Magdalena Krawczyk, Adwokat, Kancelaria Pawełczyk. Eksperci zwrócili uwagę na konieczność neutralności technologicznej, co oznacza stosowanie szerokiego wachlarza technologii, które mogą efektywnie przyczynić się do redukcji emisji, bez preferowania jednego rozwiązania. Istotne było także zaakcentowanie potrzeby elastyczności w regulacjach, które powinny być dostosowane do indywidualnych warunków poszczególnych krajów, co pomoże osiągnąć cele dekarbonizacji bez szkodzenia konkurencyjności przemysłu. Podkreślono również potrzebę redukcji biurokracji i skrócenia czasu oczekiwania na pozwolenia inwestycyjne, co umożliwi szybszą realizację projektów dekarbonizacyjnych. 

Mapa drogowa regulacji 2025

Na zakończenie tegorocznego TECHCO Forum zaplanowano szkolenie regulacyjne. Tym razem Witold Kurek, Radca Prawny oraz Sylwia Macura-Targosz, Radca Prawny, z Kancelarii Sołtysiński Kawecki & Szlęzak opowiedzieli o kluczowych zmianach w przepisach dotyczących ochrony środowiska i zrównoważonego rozwoju w kontekście prawa energetycznego i przemysłowego. Omówiono nowelizację Prawa energetycznego oraz aktualny etap procesu legislacyjnego Polskiego prawa wodorowego, ze szczególnym uwzględnieniem zastosowania zielonego wodoru w przemyśle chemicznym. Przedstawiono także rozporządzenie o wylesianiu (EUDR), jego wpływ na przemysł chemiczny oraz obowiązki związane z testem zgodności, oświadczeniem o należytej staranności i sankcjami. Dodatkowo omówiono status prac nad rozporządzeniami dotyczącymi ekoprojektu zrównoważonych produktów (ESPR), opakowań i odpadów opakowaniowych (PPWR) oraz dyrektywą w sprawie oświadczeń środowiskowych. Na koniec poruszono zagadnienie nowej dyrektywy dotyczącej greenwashingu, jej wpływ na rynek i wymagania implementacyjne w Polsce.

Organizator TECHCO Forum: Polska Izba Przemysłu Chemicznego.

Partnerzy V edycji TECHCO Forum: BASF Polska, ORLEN, Qemetica, ABB Polska, Atos Polska, DESOTEC, Kozłowski Tomasik Oszczak Sp.k., ORLEN Południe, WKB Lawyers, Rafineria Gdańska

Patroni Honorowi: Ministerstwo Przemysłu, Ministerstwo Rozwoju i Technologii, Instytut Ochrony Środowiska – Państwowy Instytut Badawczy, Urząd Dozoru Technicznego, Pracodawcy RP

Patroni Medialni: Chemia i Biznes, eGospodarka.pl, Plastech, TVP3 Katowice, WysokieNapiecie.pl, ecoekonomia.pl, teraz-środowisko.pl